Ingesleten taalgebruik

on 6 januari 2018 | in Alle Berichten, Luizenissen | by

Er zijn woorden waarvan je, voordat je volledige de zin hebt gehoord, al weet door wie ze zijn gebruikt. Dit vanwege het specifieke taalgebruik dat bij bepaalde beroepsgroepen al jarenlang is ingesleten.

Bijvoorbeeld bij nieuwslezers. Neem de berichtgeving over aardbevingen. Daarin komt altijd een vaste zin voor en wel de volgende: “De beving had een kracht van …(volgt een getal)… op de schaal van Richter”. Dus niet “De sterkte van de aardbeving was 5,6″of iets dergelijks, nee, er moet om wat voor reden dan ook duidelijk worden gezegd ‘op de schaal van Richter’, want anders begrijpen we het kennelijk niet. Dan zouden we waarschijnlijk zeggen “Ja, nu horen we wel dat de sterkte 5,6 was, maar volgens welke schaal? Die van Mercalli, de momentmagnitudeschaal of misschien toch de schaal van Richter? Wel duidelijk zijn hoor, want zo weten we nog niets!” Al jaar en dag gebruiken we voor berichtgeving over aardbevingssterkte maar één en dezelfde schaal, maar toch moet vreemd genoeg nog steeds worden gemeld dat het die van Richter is. Om misverstanden te voorkomen.

Gek, want bij heleboel andere gelegenheden hebben we dat weer niet. Dan begrijpen we meteen waar het om gaat. “Met die auto haal je wel 220 kilometer.” Niemand vraagt dan of dat de snelheid per uur (en niet per bijvoorbeeld 73 minuten) is, of dat hiermee de totale afstand die de auto kan rijden wordt bedoeld. En als er in de weersverwachting over de windkracht 5 wordt gesproken, wordt inmiddels (in tegenstelling tot 30 jaar terug) ook niet meer vermeld dat dit ‘windkracht 5 op de schaal van Beaufort‘ is.

Maar bij aardbevingen ligt dat dus anders. Dan blijven we volgens de berichtbrengers een onwetend volkje. Daarom melden ze ook altijd waar het ‘epicentrum’ van de beving is. Want als er gewoon werd gezegd waar het centrum van de beving was, dan zouden we alleen maar op het verkeerde been worden gezet, kennelijk…. (en nu voor de zekerheid maar opzoeken wat een epicentrum is).

Nog een nieuwsberichttaalkenmerk. Aanslagen schijnen te moeten worden opgeëist. Waarom? Gaat het hier om een eer die de aanslagpleger niet met anderen wil delen? Kennelijk. Want als we de nieuwsberichten moeten geloven laten daders de media niet gewoon weten dat zij een aanslag hebben gepleegd, nee, zij eisen deze op. Kom niet aan mijn aanslag, die is van mij, wil men hier dus mee zeggen. Want het was immers zo’n mooie aanslag; 23 doden en 46 gewonden, beter krijg je ze haast niet. Van de glorie die daar van uitgaat zou iedere terrorist natuurlijk wel een graantje willen meepikken. Nou, mooi niet, dit is MIJN aanslag, die eis IK op!

Laat toch naar je kijken, nieuwslezers, wat is dat voor onzin om het altijd over het opeisen van een aanslag te hebben. Kun je niet gewoon zeggen dat iemand die had gepleegd, of zo? Of dat de koning zijn verjaardag thuis viert, in plaats van in huiselijke kring? Nee, dat kunnen wij nieuwsbrengers niet, want wij zijn vastgeroest in onze vaste terminologie. Dus leer er maar mee te leven.

Natuurlijk zijn er meer beroepsgroepen met hun eigen taalgebruik. Horen we dat een woordvoerder het heeft over ‘de collega’s’, dan weten we meteen dat hier iemand van de politie spreekt. ‘De collega’s’, dat doet flink en saamhorig aan. Wij zijn één, wil dat zeggen. Behalve als er eens een collega wegens een misstand (valse getuigenis, omkoperij, mol in de organisatie) in het nieuws komt. Dan hoor je de woordvoerder nooit over ‘een collega’ spreken. En wie het over een confrère heeft, is advocaat. Want advocaten hebben zich dit algemene woord toegeëigend, hoewel het door iedereen zou kunnen worden gebruikt die het over zijn vakgenoten heeft: bouwvakkers, boeren, winkeliers…. Het zijn allemaal confrères van elkaar.

Laat ik het over ambtelijk taalgebruik maar niet hebben, dat wordt gelukkig al regelmatig onder de loep genomen. En dat is wel nodig ook. Want ik herinner me nog die oudere vrouw die al jarenlang in een huurhuis met achterstallig onderhoud woonde. Zielsgelukkig was ze, toen ze van de gemeente een brief (sorry, een schrijven) kreeg waarin stond dat vanwege het opknappen van de buurt haar huisje zou worden geamoveerd. Tot iemand haar vertelde dat amoveren wel klinkt als renoveren, maar niets anders betekent dan slopen. Maar ja, dat schrijven gemeenten niet graag.

Pin It

Comments are closed.

« »